Το 2020 μας αποχαιρετά με τις «αποσκευές» γεμάτες βάρη, αλλά και ελπίδα. Η έναρξη των εμβολιασμών στην εκπνοή μιας εξαιρετικά δύσκολης χρονιάς συνιστά μια εξέλιξη που μετριάζει τους κινδύνους για την οικονομία καθώς βάσιμα μπορούμε να αναμένουμε ότι τους επόμενους μήνες θα αναχαιτιστεί η εξάπλωση της πανδημίας και σταδιακά θα αρθούν περιορισμοί και απαγορεύσεις.
Ο εμβολιασμός ενός σημαντικού τμήματος του πληθυσμού, προκειμένου να επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης και η άρση των απαγορεύσεων δεν οδηγεί αυτόματα και στην επούλωση όλων των πληγών που άνοιξε η πανδημία.
Στην Κύπρο ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ επιβράδυνση κατά το πρώτο τρίμηνο του 2020 (1,1% άνοδος) και πρωτοφανή μείωση (-12,2%) κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2020. Το καλοκαίρι η άρση πολλών περιοριστικών μέτρων οδήγησε στον περιορισμό του ετήσιου ρυθμού μείωσης του τρίτου τριμήνου (-4,1%, προκαταρκτική εκτίμηση Στατιστικής Υπηρεσίας Κύπρου). Το δεύτερο κύμα της πανδημίας, που παραμένει σε εξέλιξη μαζί με νέους περιορισμούς, συνεχίζει να δοκιμάζει πολλούς τομείς της κυπριακής οικονομίας, με αιχμή τον τουρισμό, την εστίαση και το λιανικό εμπόριο.
Παρά την υψηλή ύφεση ο αντίκτυπος της πανδημίας στην αγορά εργασίας παραμένει μικρός, λόγω των κυβερνητικών μέτρων στήριξης εργαζομένων και επιχειρήσεων. Στα θετικά της χρονιάς που φεύγει καταγράφεται η επιβεβαίωση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας με σταθερή προοπτική, από τους οίκους Fitch Ratings και DBRS.
Οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης που προκάλεσε η πανδημία δεν έχουν φανεί στο σύνολό τους λόγω των κρατικής μέτρων επιδότησης της απασχόλησης, αλλά και της αναστολής της καταβολής δόσης δανείων που δημιούργησε ρευστότητα στην αγορά. Το 48,1% των συνολικών δανείων τέθηκε σε αναστολή, ποσοστό που αντιστοιχεί σε δάνεια ύψους 12 δις ευρώ από 51.000 δανειολήπτες (4,7 δις ευρώ δάνεια προς νοικοκυριά και τα 7,1 δις ευρώ προς επιχειρήσεις).
Οι προκλήσεις
Όλα τα παραπάνω σκιαγραφούν και τις δυσκολίες της νέας χρονιάς.
-Πόσοι δανειολήπτες θα είναι συνεπείς με τις υποχρεώσεις τους από τον επόμενο μήνα;
-Οι επιχειρήσεις θα καταφέρουν να ανακάμψουν διατηρώντας τα επίπεδα της απασχόλησης ή με την άρση των μέτρων στήριξης θα ζήσουμε ένα κύμα απολύσεων;
Αρνητικές απαντήσεις και στα δύο θα δυσκολέψουν την πορεία της ανάκαμψης.
Η Κεντρική Τράπεζα στο πρόσφατο οικονομικό της δελτίο περιγράφει το εύθραυστο σημείο στο οποίο στέκεται η κυπριακή οικονομία:
«Η ανάκαμψη αναμένεται να αρχίσει το 2021 λόγω της σταδιακής ανόδου που προβλέπεται στην εγχώρια και εξωτερική ζήτηση, της ώθησης που αναμένεται να δώσει η χρηματοδότηση της ΕΕ, αλλά και την υποστήριξη της οικονομίας από την χαλαρή νομισματική πολιτική της ΕΚΤ. Ωστόσο, η απρόβλεπτη πορεία της πανδημίας, ο αβέβαιος ακόμα χρόνος εξάλειψης της πανδημίας από τους εμβολιασμούς που θα ξεκινήσουν σύντομα σε όλη την επικράτεια της ΕΕ, το σημαντικό φορτίο ιδιωτικού και δημόσιου χρέους της χώρας, καθώς και το μέγεθος των Μη Εξυπηρετούμενων δανείων (υφιστάμενων και καινούργιων), αποτελούν καθοδικούς κίνδυνους στις προοπτικές της οικονομίας. Με βάση αυτά τα δεδομένα, οι εκτιμήσεις για την πορεία του ΑΕΠ της κυπριακής οικονομίας συνεχίζουν να χαρακτηρίζονται από πρωτόγνωρη αβεβαιότητα, παρά τα ελπιδοφόρα μηνύματα σχετικά με τη γρηγορότερη διάθεση του εμβολίου».
Η Κεντρική κάνει ιδιαίτερη αναφορά στο μείζον πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων και του υψηλού επιπέδου του ιδιωτικού χρέους.
«Αν και μπήκαμε στην κρίση με μειωμένα -σε σχέση με το επίσης μειωμένο ύψος μη εξυπηρετούμενων δανείων, τα μεγέθη αυτά εξακολούθησαν να βρίσκονται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Τα ιδιαίτερα ψηλά επίπεδα υψηλού ιδιωτικού χρέους και μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων στην Κύπρο, τόσο σε σχέση με τα μακροοικονομικά και δημοσιονομικά δεδομένα της Κύπρου, όσο και σε σχέση με τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ αποτελούν σημαντικό τροχοπέδη για την εύρυθμη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος και τη διευκόλυνση της οικονομικής δραστηριότητας μέσω νέου υγιούς δανεισμού. Η πραγματικότητα αυτή υπενθυμίζει ότι απαιτείται εξαιρετικά προσεγμένος και στοχευμένος σχεδιασμός για αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας», τονίζεται.
Τα σέναρια της ανάκαμψης
Λόγω της μεγάλης αβεβαιότητας που υπάρχει καταρτίστηκαν τρία σενάρια για την πορεία του ΑΕΠ: ένα βασικό, και δύο ακραία: ένα ήπιο και ένα δυσμενές. Συγκεκριμένα, με βάση το ήπιο και δυσμενές σενάριο για την Κύπρο, η ύφεση για το 2020 αναμένεται να φτάσει στο -5,5% και -6,7% αντίστοιχα, ενώ στο βασικό σενάριο αναμένεται να φθάσει στο -6,2%. Η ανάκαμψη για το 2021 τοποθετείται στο 4,8% και 1,8% αντίστοιχα στο ήπιο και δυσμενές σενάριο, ενώ στο βασικό σενάριο στο 4,1%.
Της Νικολέττας Λιβέρα, eurokerdos.com
