Η ακρίβεια αποτελεί βασικό θέμα συζήτησης σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας δείχνουν ότι βασική συνιστώσα της αύξησης του πληθωρισμού στην Κύπρο είναι το κόστος της ενέργειας με αιχμή τα υγρά καύσιμα και την ηλεκτρική ενέργεια.
Θυμίζουμε ότι ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (εναρμονισμένος σημαίνει ότι η Δείκτης εκπονείται με κοινή μεθοδολογία με τα άλλη κράτη της ΕΕ) τον Οκτώβριο αυξήθηκε κατά 4,4% σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2020, ενώ σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα αυξήθηκε κατά 0,9%. Για την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου2021, σημειώθηκε αύξηση 1,8% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Συγκριτικά με τον Οκτώβριο του 2020, οι κατηγορίες «Στέγαση, Ύδρευση, Ηλεκτρισμός» και «Υγραέριο και Μεταφορές» παρουσίασαν τις μεγαλύτερες μεταβολές με ποσοστά 15,5% και 13% αντίστοιχα. Σε σχέση με τον Σεπτέμβριο 2021, η μεγαλύτερη μεταβολή καταγράφηκε στην κατηγορία «Ένδυση και Υπόδηση» (5,6%). Συνολικά την περίοδο Ιανουαρίου –Οκτωβρίου2021 σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, η μεγαλύτερη μεταβολή παρατηρήθηκε στην κατηγορία Μεταφορές (7,3%). Η μεγαλύτερη μεταβολή στις οικονομικές κατηγορίες συγκριτικά τόσο με τον Οκτώβριο του 2020 όσο και με τον προηγούμενο μήνα παρατηρήθηκε στην κατηγορία «Ενέργεια» με ποσοστά 27,1%και 4,4% αντίστοιχα.
Η ενέργεια λοιπόν, αποτελεί ένα μεγάλο αγκάθι, ένα αγκάθι από το οποίο δεν θα απαλλαγούμε εύκολα και παρά μόνο αν υπάρξει μια δραματική αλλαγή στον τρόπο που παράγουμε και καταναλώνουμε ενέργεια.
Διεθνώς η εμφάνιση των πληθωριστικών πιέσεων αποδίδεται:
α) στη διαταραχή της εφοδιαστικής αλυσίδας λόγω της πανδημίας με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ικανοποιηθεί η αυξημένη ζήτηση κατά τη φάση της ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας.
β) στην αύξηση των τιμών της ενέργειας.
Αν υποθέσουμε ότι κάποια στιγμή τους επόμενους μήνες θα εξαλειφθεί η διαταραχή της εφοδιαστικής αλυσίδας και οι τιμές θα εξομαλυνθούν (αυτή είναι η βασική υπόθεση της πλειοψηφία των αναλυτών, αλλά και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας) η κατάσταση στην ενέργεια είναι διαφορετική.
Η πράσινη μετάβαση και η απεξάρτηση από τον άνθρακα, μια υποχρεωτική ευρωπαϊκή πολιτική η οποία χρηματοδοτείται πλουσιοπάροχα από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Ανάκαμψης, έχει ως «παρενέργεια» τις αυξημένες τιμές στη συμβατική ενέργεια που χρησιμοποιούμε σήμερα. Η εκτόξευση των τιμών των δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων τα οποία χρειάζεται η ΑΗΚ για να συνεχίσει να παράγει ηλεκτρική ενέργεια, αποτελούν ένα σημάδι των καιρών. Η μετάβαση δε στη χρήση φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή -που τοποθετείται το πρώτο εξάμηνο του 2023- μπορεί να μην κάνει και μεγάλη διαφορά.
Αυτό σημαίνει ότι σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, την επόμενη πενταετία, μέχρι να ωριμάσει η εισαγωγή των ΑΠΕ και η πράσινη μετάβαση, θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με «αλμυρές» τιμές στην ενέργεια.
Ο υπουργός Οικονομικών, Κωνσταντίνος Πετρίδης, στη δήλωσή του με την οποία ανακοίνωσε την κοινοποίηση στην Επιτροπή ΦΠΑ της Ε.Ε., της πρόθεσης για μείωση του ΦΠΑ για οικιακή χρήση από το 19% στο 9% για περίοδο τριών μηνών, δεν κρύβει τι θα συμβεί.
«Πρέπει, όμως, να επισημάνουμε ότι, σταδιακά και στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης, αυτό στο οποίο πρέπει να στοχεύσουμε είναι η εξοικονόμηση ενέργειας και η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Η πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση, άλλωστε, θα οδηγήσει στο άμεσο μέλλον σε περαιτέρω αύξηση της τιμής των ορυκτών καυσίμων», τονίζει ο κ. Πετρίδης.
Δεν υπάρχει αρκετή ενέργεια
Η περιβαλλοντική διάσταση θα καταστήσει ακριβότερη τη χρήση συμβατικών καυσίμων και η Κύπρος έχει βαριά εξάρτηση από τα υγρά καύσιμα, ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται η ζήτηση για ενέργεια.
Η Bridgewater Associates σε πρόσφατη ανάλυσή της για τον πληθωρισμό τονίζει ότι οι τιμές του φυσικού αερίου, του άνθρακα και του πετρελαίου είναι στα ύψη, σε όλο τον κόσμο. Υπάρχουν ιδιόμορφοι περιορισμοί στην προσφορά, όπως οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί για τον άνθρακα στην Κίνα ή η Ρωσία που περιορίζει τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Αλλά οι τιμές αυξάνονται σε όλους τους τομείς επειδή η ζήτηση αυξάνεται και αυτή η ζήτηση κατατρώει τα αποθέματα παρά τα λογικά επίπεδα παραγωγής.
Τα προσωρινά μέτρα μείωσης της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας θα δώσουν μια ανάσα, αλλά δεν αποτελούν μια μόνιμη απάντηση. Η τάση αύξησης των τιμών των δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων (που αποτελούν ένα χρηματιστηριακό προϊόν) δεν φαίνεται να ανακόπτεται.
Το καυτό ερώτημα είναι τι κάνουμε τώρα. Βασικά καλούμαστε να «τρέξουμε» για να αυξηθεί η παραγωγή ενέργειας για οικιακή χρήση μέσω ΑΠΕ, να μειώσουμε με κάθε τρόπο την κατανάλωση ενέργειας και να στηριχθούν τα φτωχότερα και ευάλωτα στρώματα του πληθυσμού σε αυτή την επίπονη και κοστοβόρα ενεργειακή μετάβαση.
