Στην αρχή της χρονιάς μας απασχολούσε ο ρυθμός ανάκαμψης της κυπριακής οικονομίας από την ύφεση που προκάλεσε η πανδημία. Σε αυτό το μέτωπο τα νέα είναι ικανοποιητικά.
Ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2021 είναι θετικός και υπολογίζεται σε 12,9%. Αυτό σημαίνει ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας στο σύνολο της χρονιάς μπορεί και να ξεπεράσει το 5,5%, με το ΑΕΠ να επιστρέφει στα προ – πανδημία επίπεδα. Η αρχική πρόβλεψη για ανάπτυξη 4% αποτελεί πλέον τη βάση.
Ταυτόχρονα βελτιώθηκαν οι συνθήκες στην αγορά εργασίας. Το ποσοστό της ανεργίας περιορίστηκε στο 5,2% τον Ιούλιο σε σχέση με 7,9% την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη υποχώρηση της ανεργίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε απόλυτους αριθμός των ανέργων εκτιμάται σε 23.000, από 35.000, μια μείωση κατά 34,3%. Τον τελευταίο χρόνο ένας στους τρεις ανέργους βρήκε εργασία.
Πρόοδος καταγράφεται και στον αριθμό των εγγεγραμμένων ανέργων στα Επαρχιακά Γραφεία Εργασίας. Στα τέλη Αυγούστου 2021 ο αριθμός τους ανήλθε σε 19.669 πρόσωπα (με βάση τα στοιχεία διορθωμένα για εποχικές διακυμάνσεις), από 21.613 τον προηγούμενο μήνα. Σε σύγκριση με τον Αύγουστο 2020 σημειώθηκε μείωση 17.368 προσώπων ή 51,6% που αποδίδεται κυρίως στους τομείς των υπηρεσιών παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης (μείωση 6.122), του εμπορίου (μείωση 2.977), της μεταποίησης (μείωση 1.031) των μεταφορών και αποθήκευσης (μείωση 936), των χρηματοπιστωτικών και ασφαλιστικών δραστηριοτήτων (μείωση 758) καθώς και στη μείωση 752 προσώπων που σημειώθηκε στους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας.
Τέλος, αυξήθηκε και ο αριθμός των απασχολούμενων. Το σύνολο των εργαζομένων το δεύτερο τρίμηνο του 2021 υπολογίζεται στα 446.383 άτομα, εκ των οποίων 396.020 είναι υπάλληλοι και 50.363 αυτοαπασχολούμενοι. Συγκριτικά με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2020, η συνολική απασχόληση για το 2ο τρίμηνο του 2021 αυξήθηκε κατά 1,2%.
Η βελτιωμένη αυτή κατάσταση «θολώνει» από ένα νέο πρόβλημα που προβάλει με ένταση και επηρεάζει άμεσα την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών: ο πληθωρισμός.
Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή τον Αύγουστο 2021 αυξήθηκε με ρυθμό 5,0%. Για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2021, ο ΔΤΚ σημείωσε αύξηση 1,5% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Οι μεγαλύτερες μεταβολές στις τιμές, συγκριτικά με τον Αύγουστο του 2020 καταγράφηκαν στον Ηλεκτρισμό με ποσοστό 39,8%, στα Πετρελαιοειδή με ποσοστό 21,4% και στα Γεωργικά Προϊόντα με ποσοστό 20,2%. Σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα, η κατηγορία Γεωργικά Προϊόντα παρουσίασε τη μεγαλύτερη μεταβολή με ποσοστό 16,1%. Και η άνοδος των τιμών δεν προβλέπεται να ανακοπεί σύντομα.
Η άνοδος των τιμών είναι εμφανή στα οπωρηκηπευτικά. Οι τιμές της ντομάτας συγκρίνονται με αυτές του κρέατος. Νοικοκυριά και επιχειρήσεις περιμένουν με αγωνία τους λογαριασμούς στο ηλεκτρικό ρεύμα. Είναι ήδη γνωστό ότι τα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος θα είναι τον Αύγουστο αυξημένες κατά 38%.
Το φαινόμενο του έντονου πληθωρισμού, παρενέργεια της διαταραχής στην εφοδιαστική αλυσίδα με αποτέλεσμα την απότομη αύξηση του μεταφορικού κόστους, δεν αποτελεί ένα κυπριακό φαινόμενο. Στην υπόλοιπη Ευρώπη προετοιμάζονται για ένα δύσκολο χειμώνα, καθώς εκτός από τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος αυξάνεται και η τιμή του φυσικού αερίου, κύριο καύσιμο για τη θέρμανση κατοικιών και τη λειτουργία επιχειρήσεων σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Η αύξηση των τιμών αναμένεται να ασκήσει πιέσεις στους προϋπολογισμούς των νοικοκυριών και ειδικά στα πιο αδύναμα. Η πλειοψηφία των αναλυτών στην Κύπρο και το εξωτερικό θεωρούν το φαινόμενο παροδικό (στην ΕΕ η αύξηση των τιμών δεν έχει οδηγήσει σε μισθολογικές αυξήσεις), αλλά έστω και βραχυπρόθεσμα οι αυξημένες τιμές θα αδειάζουν ταχύτερα το πορτοφόλι μας. Η αύξηση των καταθέσεων των νοικοκυριών κατά 1 δις. ευρώ τον τελευταίο χρόνο έχει δημιουργήσει ένα σημαντικό απόθεμα για ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού, αλλά αυτό το απόθεμα δεν μπορεί να αποτελέσει την απάντηση στην αύξηση των τιμών καθώς και ένα εξίσου σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού με δυσκολία βγάζει το μήνα.
Με βάση τα αποτελέσματα της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης 2020, με έτος αναφοράς το 2019, προ της πανδημίας, το 21,3% του πληθυσμού ή 188.000 άτομα βρίσκονταν σε Κίνδυνο Φτώχιας ή σε Κοινωνικό Αποκλεισμό. Δηλαδή, το 21,3% του πληθυσμού ζούσε σε νοικοκυριά με διαθέσιμο εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχιας ή ζούσε σε νοικοκυριά με σοβαρή υλική στέρηση ή ζούσε σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλό δείκτη έντασης εργασίας.
Ο πληθωρισμός, ακόμη και αν είναι ένα βραχυπρόθεσμο φαινόμενο, έρχεται να προστεθεί ως ένα πρόβλημα της καθημερινότητας, δίπλα στη διαχείριση της πανδημίας και στις προσπάθειες να επιταχυνθεί η ανάκαμψη.
Πρόσθετος κίνδυνος είναι ο πληθωρισμός να αποτελέσει τροχοπέδη στην ανάκαμψη περιορίζοντας την κατανάλωση καθώς μεγάλο ποσοστό των εισοδημάτων θα «χάνεται» στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των νοικοκυριών.
Δεν είναι τυχαίο ότι το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας δηλώνει «ανοικτό σε διάλογο με τις πολιτικές δυνάμεις, τα οργανωμένα σύνολα και τους πολίτες που επιθυμούν να καταθέσουν προτάσεις για μείωση της τιμής του ηλεκτρισμού κι έχει όλη την καλή διάθεση να τις συζητήσει και να τις μελετήσει με θετικό και εποικοδομητικό πνεύμα».
