Η αύξηση του ρυθμού των εμβολιασμών παραμένει ζητούμενο στην Κύπρο και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Ο μέχρι σήμερα χαμηλός αριθμός εμβολιασμένων καθυστερεί την επιστροφή στην κανονικότητα, χωρίς όμως να ανατρέπεται η βασική εκτίμηση ότι το δεύτερο τρίμηνο της χρονιάς, το τρίμηνο της άνοιξης και της αρχής του καλοκαιριού, θα είναι και το τρίμηνο ουσιαστικής επανεκκίνησης των οικονομιών της ευρωζώνης και της κυπριακής οικονομίας συμπεριλαμβανομένης.
Σε ότι αφορά την Κύπρο, η διατήρηση του σεναρίου εξόδου από την ύφεση εντός 2021 στηρίζεται στη αναμενόμενη αύξηση των εμβολιασμένων (κάτι που ισχύει για όλες τις χώρες της ΕΕ) και στην «εκρηκτική» πορεία του ΑΕΠ το τρίτο τρίμηνο (Ιούλιος – Σεπτέμβριος) του 2020, περίοδος στην οποία είχαν αρθεί οι περιορισμοί ενώ υπήρξε και ένα ασθενές τουριστικό ρεύμα.
Σύμφωνα με τις Χειμερινές Προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το πραγματικό ΑΕΠ ανέκαμψε έντονα το τρίτο τρίμηνο του 2020 (+ 9,4% σε σύγκριση με το δεύτερο τρίμηνο). Αυτή η ανάκαμψη οφείλεται στην εγχώρια ζήτηση, η οποία στηρίζεται κυρίως στα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης της οικονομίας. Η ανάκαμψη έχασε ρυθμό προς το τέλος του 2020 καθώς τα μέτρα επανήλθαν οι απαγορεύσεις, ενώ το οικονομικό κλίμα και η εμπιστοσύνη των καταναλωτών επιδεινώθηκαν τους τελευταίους δύο μήνες του 2020 και τον Ιανουάριο του 2021.
«Τα μέτρα περιορισμού έγιναν αυστηρότερα από την αρχή του έτους, αλλά επηρεάζουν μικρότερο μερίδιο της οικονομικής δραστηριότητας από ό, τι την άνοιξη του 2020. Καθώς οι περιορισμοί αναμένεται να συνεχιστούν έως ότου οι εμβολιασμοί αυξηθούν και τα περιστατικά πέσουν, η ανάκαμψη αναμένεται να πραγματοποιηθεί στο δεύτερο μισό του 2021», αναφέρουν οι υπηρεσίες της Επιτροπής. Σύμφωνα με τις προβλέψεις το πραγματικό ΑΕΠ έχει συρρικνωθεί κατά 5,8% το 2020 και το 2021, προβλέπεται μερική ανάκαμψη, με την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 3,2 % και κατά 3,1% το 2022. Αυτό σημαίνει ότι θα απαιτηθούν δύο χρόνια για να καλυφθούν οι απώλειες της πανδημίας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνει ότι δεδομένου ότι τα μέτρα περιορισμού εξακολουθούν να ισχύουν, οι οικονομίες της ΕΕ και της ευρωζώνης αναμένεται να συρρικνωθούν το πρώτο τρίμηνο του 2021. Η οικονομική ανάπτυξη αναμένεται να επανέλθει την άνοιξη και να επιταχυνθεί το καλοκαίρι, με δεδομένη την πρόοδο των προγραμμάτων εμβολιασμού και τη σταδιακή χαλάρωση των μέτρων ανάσχεσης. Η βελτίωση των προοπτικών για την παγκόσμια οικονομία αναμένεται επίσης να στηρίξει την ανάκαμψη.
Οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας παραμένουν άνισες μεταξύ των κρατών μελών και η ταχύτητα της ανάκαμψης προβλέπεται επίσης να ποικίλλει σημαντικά.
Από που θα έρθει η ανάκαμψη
Η εγχώρια ζήτηση αναμένεται και πάλι να είναι ο κύριος παράγοντας ανάπτυξης. Τα μέτρα που υιοθετήθηκαν για τον μετριασμό του αντίκτυπου της κρίσης έχουν επεκταθεί και ορισμένα από αυτά, όπως το μορατόριουμ για την αποπληρωμή του δανείου, έχουν προγραμματιστεί να παραμείνουν σε ισχύ τουλάχιστον έως τον Ιούνιο του 2021. Τα μέτρα αυτά θα συνεχίσουν να στηρίζουν την απασχόληση και τα εισοδήματα των νοικοκυριών και να βοηθούν τις επιχειρήσεις. Επιπλέον, η κατασκευαστική δραστηριότητα δεν επηρεάζεται από τα απαγορευτικά μέτρα.
Σε ότι αφορά τον τουρισμό, ο οποίος χτυπήθηκε έντονα από την πανδημία COVID-19, αναμένεται μερική αναστροφή των απωλειών της περασμένης χρονιάς.
«Από την πλευρά της προσφοράς, η χωρητικότητα των αεροπορικών εταιρειών και, από την πλευρά της ζήτησης, η διαφορετική πρόοδος με τους εμβολιασμούς στις κύριες τουριστικές αγορές της Κύπρου και η χαμηλότερη εμπιστοσύνη στα αεροπορικά ταξίδια αναμένεται να επηρεάσει την ανάκαμψη του κλάδου», παρατηρεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στις παραπάνω προβλέψεις σε περιλαμβάνεται ο θετικός αντίκτυπος από την υλοποίηση έργων και δράσεων στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Ανάκαμψης. Η Κύπρος δικαιούται ένα ποσό περίπου 1 δις. ευρώ.
Οι οικονομίες στην Ευρώπη
Σύμφωνα με τις Χειμερινές Προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οικονομία της ευρωζώνης θα αναπτυχθεί κατά 3,8 % το 2021 και το 2022. Η οικονομία της ΕΕ προβλέπεται να αναπτυχθεί κατά 3,7 % το 2021 και κατά 3,9 % το 2022.
Οι οικονομίες της ευρωζώνης και της ΕΕ αναμένεται να φτάσουν στα προ της κρίσης επίπεδα παραγωγής νωρίτερα από ό,τι αναμενόταν στις κυρίως χάρη στην ισχυρότερη από την αναμενόμενη δυναμική ανάπτυξης που προβλέπεται για το δεύτερο εξάμηνο του 2021 και το 2022.
Μετά την ισχυρή ανάπτυξη του τρίτου τριμήνου του 2020, η οικονομική δραστηριότητα συρρικνώθηκε ξανά το τέταρτο τρίμηνο, καθώς το δεύτερο κύμα της πανδημίας πυροδότησε νέα μέτρα για την ανάσχεσή της.
Αβεβαιότητα και κίνδυνοι
Οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τις προβλέψεις είναι πιο ισορροπημένοι σε σχέση με το φθινόπωρο, αν και παραμένουν υψηλοί. Εξαρτώνται κυρίως από την εξέλιξη της πανδημίας και την επιτυχία των εκστρατειών εμβολιασμού.
Θετικότερες εξελίξεις συνδέονται με την πιθανότητα η διαδικασία εμβολιασμού να οδηγήσει σε ταχύτερη από την αναμενόμενη χαλάρωση των μέτρων ανάσχεσης και, συνεπώς, σε ταχύτερη και ισχυρότερη ανάκαμψη. Επίσης, το NextGenerationEU, το μέσο ανάκαμψης της ΕΕ με ακρογωνιαίο λίθο τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ισχυρότερη από την αναμενόμενη ανάπτυξη, δεδομένου ότι η προβλεπόμενη χρηματοδότηση, ως επί το πλείστον, δεν έχει ακόμη ενσωματωθεί στις προβλέψεις αυτές.
Όσον αφορά τους κινδύνους, η πανδημία θα μπορούσε βραχυπρόθεσμα να αποδειχθεί πιο επίμονη ή πιο σοβαρή σε σχέση με την παραδοχή της παρούσας πρόβλεψης ή να σημειωθούν καθυστερήσεις στην υλοποίηση των προγραμμάτων εμβολιασμού. Αυτό θα μπορούσε να καθυστερήσει τη χαλάρωση των μέτρων ανάσχεσης, γεγονός που θα επηρέαζε, με τη σειρά του, το χρονοδιάγραμμα και την ισχύ της αναμενόμενης ανάκαμψης. Υπάρχει επίσης κίνδυνος η κρίση να αφήσει βαθύτερα πλήγματα στον οικονομικό και κοινωνικό ιστό της ΕΕ, ειδικότερα με εκτεταμένες πτωχεύσεις και απώλειες θέσεων εργασίας. Αυτό θα έπληττε επίσης τον χρηματοπιστωτικό τομέα και θα οδηγούσε σε αύξηση της μακροχρόνιας ανεργίας και σε επιδείνωση των ανισοτήτων.
Της Νικολέττας Λιβέρα
