Οι μικροκομματικές σκοπιμότητες που εντείνονται, ως μία συνήθης πρακτική πριν και κατά τη διάρκεια προεκλογικής περιόδου, έβαλαν στο μενού τους και το ωφέλημα των κοινωνικών ασφαλίσεων, αγνοώντας οι πλείστοι πολιτικοί ότι ουδείς έχει το δικαίωμα να διακινδυνεύει τη βιωσιμότητα του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΤΚΑ).
Οι κοινωνικές ασφαλίσεις, ένα ωφέλημα ιερό, που κατακτήθηκε με θυσίες και αγώνες πολλών ετών από τους εργαζόμενους, και όχι μόνο, βλέπουμε να αποτελούν μέρος προεκλογικών σκοπιμοτήτων με επιχειρήματα τα οποία, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, δεν πείθουν.
Μιλάμε για την αξίωση που προβάλλεται κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα από κόμματα και οργανώσεις, με στόχο την κατάργηση του «πέναλτι» του 12% που επιβάλλεται για όσους επιλέγουν να συνταξιοδοτούνται στο 63ο έτος της ηλικίας τους.
Κάτω από το έντονο κλίμα που καλλιεργείται, η υπουργός εργασίας Ζέτα Αιμιλιανίδου, ανακοίνωσε πριν από λίγες μέρες ότι το αίτημα αυτό θα τεθεί σύντομα προς συζήτηση στο Εργατικό Συμβουλευτικό Σώμα (ΕΣΣ), όπου όλοι οι κοινωνικοί εταίροι θα έχουν την ευκαιρία να καταθέσουν τις απόψεις και τα επιχειρήματα τους.
Η διαδικασία συζήτησης του επίμαχου θέματος ενώπιον του ΕΣΣ, φαίνεται να είναι ένα πρώτο καλό βήμα καθώς, θα είναι μία χρυσή ευκαιρία για όλους τους εμπλεκόμενους και αρμοδίους, να καταθέσουν τεκμηριωμένα τα επιχειρήματα τους, στη βάση όμως αναλογιστικής μελέτης, η οποία επιβάλλεται να λαμβάνει υπόψη τις επιπτώσεις που τυχόν θα προκύψουν σε βάρος της βιωσιμότητας του ΤΚΑ, από την ικανοποίηση του αιτήματος για κατάργηση του 12%.
Σε όλο τον κόσμο και ειδικότερα στο Διεθνές Γραφείο Εργασίας, γίνονται τα τελευταία χρόνια, διεξοδικές συζητήσεις σε σχέση με την ανάγκη βιωσιμότητας των θεσμικών συντάξεων, κυρίως λόγω της επέκτασης του προσδόκιμου ζωής που επικρατεί σε κάθε χώρα.
Στα πλείστα κράτη, η θεσμική σύνταξη παραχωρείται στο 65ο έτος και σε πολύ λίγα στο 67ο, ωστόσο, η γενική τάση που επικρατεί παγκοσμίως, είναι η επέκταση της συντάξιμης ηλικίας προς τα άνω, λόγω ακριβώς της αύξησης του προσδόκιμου ζωής.
Η απόφαση που λήφθηκε στην Κύπρο, κατόπιν συμφωνίας το 2012 από τους κοινωνικούς εταίρους, λόγω απαίτησης της τρόικας για επιβολή «πέναλτι» 12%, ήταν για να αποτελεί αντικίνητρο σε όσους θέλουν να αφυπηρετούν στα 63 τους χρόνια.
Το 12% δεν ήρθε από τον ουρανό. Αντίθετα, έγιναν αναλογιστικές μελέτες από ειδήμονες, στη βάση των εισφορών που θα καταβάλλονται στο ΤΚΑ σε χρονικό ορίζοντα μέχρι και το 2080 και σε σχέση με το προσδόκιμο ζωής.
Οι αναλογιστικές μελέτες γίνονται πάντα με γνώμονα τη βιωσιμότητα των ταμείων κοινωνικών ασφαλίσεων.
Οι αναλογιστικές μελέτες είχαν δείξει τότε ότι το ΤΚΑ δεν θα μπορούσε να αντέξει την παροχή συντάξεων από το 63 έτος. Και για καθαρά λόγους βιωσιμότητας του ταμείου επιβλήθηκε η αποκοπή του 12%.
Πρέπει αν επισημανθεί ότι όλα τα κράτη θεωρούν το ωφέλημα των συντάξεων ως ιερό, διότι από τη μία, είναι οι αποταμιεύσεις δεκαετιών των εργαζομένων και από την άλλη, είναι η σύνταξη που θα λαμβάνουν σε μία κρίσιμη ηλικιακή περίοδο που ο άνθρωπος, εκ των πραγμάτων, είναι εκτός αγοράς εργασίας.
Πάνω από όλα η βιωσιμότητα
Αναλογιστές και ακαδημαϊκοί στην Κύπρο με παρεμβάσεις τους τις τελευταίες μέρες, δεν δίστασαν να κτυπήσουν καμπανάκι και να προειδοποιήσουν ότι οι οποιεσδήποτε αποφάσεις λαμβάνονται για το ΤΚΑ, θα πρέπει να προτάσσεται πάνω από όλα η βιωσιμότητα του.
Ο Ανδρέας Μιλιδώνης, Αναπληρωτής Καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου σε δημόσια παρέμβαση του, τόνισε ότι ο κυριότερος παράγοντας που θα καθορίσει κατάργηση ή όχι του 12%, είναι το προσδόκιμο ζωής.
Σημείωσε ότι τελευταία χρόνια σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, υπάρχει σύνδεση της ηλικίας αφυπηρέτησης με το προσδόκιμο ζωής, που βοηθά στην αντιστάθμιση ρίσκου μακροζωίας.
Εξέφρασε την εκτίμηση ότι με βάση την τάση στο προσδόκιμο ζωής μέχρι το τέλος του 2019, δεν δικαιολογείται πρόωρη αφυπηρέτηση χωρίς να υπάρξει μείωση του ποσού της σύνταξης.
Παράγοντες της αγοράς και τεχνοκράτες των υπουργείων οικονομικών και εργασίας συνηγορούν ότι στην περίπτωση που θα μειωθεί το όριο συνταξιοδότησης, τότε, είτε θα πρέπει να μειωθούν οι παροχές, είτε θα πρέπει να αυξηθούν οι εισφορές προς το ταμείο.
Επεσήμαναν παράλληλα ότι οι συνθήκες σήμερα είναι τέτοιες που δεν προδιαθέτουν θετικό κλίμα ως προς την ικανοποίηση του αιτήματος για κατάργηση της αποκοπής του 12%.
Σημειώνουν επίσης ότι είναι αναγκαίο στο πλαίσιο αναθεώρησης και μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος, το όλο θέμα αποτελέσει αντικείμενο κοινωνικού διαλόγου.
Συνδικαλιστές υποστηρίζουν ότι θα μπορούσε η κατάργηση του της αποκοπής του 12% να γίνει σταδιακά, δεδομένου ότι θα διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του ΤΚΑ.
Πάντως η υπουργός εργασίας κατέστησε σαφές ότι το κράτος δεν θα διακινδυνεύσει τη βιωσιμότητα του ΤΚΑ και τη δυνατότητα πληρωμής των συντάξεων «με συνθήματα, αλλά με σωστές μελέτες για τον συνολικό εκσυγχρονισμό του ταμείου».
Στην αντίπερα όχθη οι υποστηρικτές της κατάργησης του 12% λένε ότι από το 2013 έχουν γίνει μελέτες σύμφωνα με τις οποίες οι εισφορές των εργαζομένων, των εργοδοτών και της κυβέρνησης, αυξάνονται κλιμακωτά κάθε τέσσερα χρόνια, ώστε το ΤΚΑ να είναι βιώσιμο μέχρι το 2080 και επομένως η σταδιακή κατάργηση της αποκοπής αυτής είναι εφικτή.
Ανεξάρτητα των θέσεων που υποστηρίζουν οι εμπλεκόμενοι, η ουσία είναι ότι το ωφέλημα της σύνταξης είναι ιερό και ως τέτοιο, δεν θα πρέπει να αποτελεί σημείο αναφοράς σε προεκλογικές περιόδους για κομματικές και μόνο σκοπιμότητες.
Αυτά τα θέματα θα πρέπει να αφήνονται στους ειδήμονες, που έχουν την τεχνογνωσία και ως επαγγελματίες αναλογιστές ο βασικός τους γνώμονας είναι η διασφάλιση τα βιωσιμότητας των συντάξεων, μακριά από τις οποιεσδήποτε κομματικές σκοπιμότητες.
Της Νικολέττας Λιβέρα
