Οι εξωτερικές άμεσες επενδύσεις της Κίνας στις ΗΠΑ και την Ευρώπη είναι αξιοσημείωτη λόγω του μεγέθους της και των γεωπολιτικών επιπτώσεων της, αλλά δε θεωρείται ως ανεπιφύλακτα καλό.
Οι ιδιώτες κινέζοι επενδυτές στοχεύουν στο εξωτερικό για να διαφοροποιήσουν τα περιουσιακά στοιχεία τους, ενώ οι μεγάλες κρατικές ή καλά συνδεδεμένες εταιρείες βλέπουν ευκαιρία πρόσβασης στην τεχνολογία ή την καθιέρωση παγκόσμιας παρουσίας σε στρατηγικές δραστηριότητες.
Πολλοί στις ΗΠΑ και την Ευρώπη χαιρετίζουν τις εισροές για τις θέσεις εργασίας που φέρνουν, αλλά άλλοι διαμαρτύρονται για τον αθέμιτο ανταγωνισμό και θεωρούν τις πωλήσεις περίπλοκων τεχνολογιών στους κινέζους ως κίνδυνο ασφαλείας.
Υπάρχει μια γενική αντίληψη ότι το μεγαλύτερο μέρος των εξωτερικών επενδύσεων της Κίνας πηγαίνει στην Αμερική. Αλλά είναι λανθασμένη. Αποτελεί μόνο το 2-3% της εξωτερικής επένδυσης της Κίνας κατά την τελευταία δεκαετία και πολύ περισσότερα πηγαίνουν στην Ευρώπη, η οποία είναι συγκρίσιμου μεγέθους με βάση το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν και τον όγκο του εμπορίου.
Οι άμεσες επενδύσεις των ΗΠΑ στην Κίνα είναι επίσης αναπάντεχα μέτριες σε σύγκριση με τις πολύ μεγαλύτερες ροές από την Ευρώπη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι εκείνες από την Ευρώπη είναι πολύ επικεντρωμένες στα μεταποιημένα αγαθά και τα πλεονεκτήματα της ένωσης έχουν συμπληρώσει καλύτερα τις ανάγκες της αγοράς της Κίνας, ενώ οι εξαγωγές της Αμερικής έχουν επικεντρωθεί σε γεωργικά προϊόντα.
Οι οικονομικοί παράγοντες εξηγούν μόνο εν μέρει τη διαφορά στις επενδύσεις από την Κίνα. Οι πολιτικές ευαισθησίες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Οι κινέζικες εταιρείες προσελκύουν περισσότερο την Ευρώπη, και πάλι, επειδή οι βιομηχανικές τους δομές είναι πιο συμπληρωματικές. Επιπλέον, η ΕΕ είναι πιο δεκτική στις επενδύσεις αυτές.
Οι τομείς που στοχεύονται ποικίλλουν. Ο όμιλος Rhodium διαπιστώνει ότι η Κίνα επενδύει σημαντικά περισσότερο στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας και στην ενέργεια. Οι δραστηριότητες στον τομέα των αυτοκινήτων, των μεταφορών και των μηχανημάτων αντικατοπτρίζουν επίσης την κυριαρχία τέτοιων προϊόντων στο εμπόριο μεταξύ ΕΕ και Κίνας.
Τα αμερικανικά πλεονεκτήματα είναι οι κλάδοι της ψυχαγωγίας και των μετάλλων και των ορυκτών, παρότι το Πεκίνο έχει πλέον περιορίσει τις συμφωνίες – όπως φάνηκε στο πάγωμα της προγραμματισμένης αγοράς 1 δισεκατομμυρίων δολαρίων της αμερικανικής τηλεοπτικής παραγωγής Dick Clark Productions από τη Dalian Wanda – δεδομένων των ανησυχιών για τα πλεονεκτήματά τους και την πτώση των αποθεματικών ξένου νομίσματος.
Για την Κίνα, η ΕΕ είναι μια πολύ εύκολη αγορά για να διεισδύσει επειδή προσφέρει μεγαλύτερη επιλογή εταίρων. Αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ως στρατηγική «διαίρει και βασίλευε»: εάν μια χώρα της ΕΕ περιορίσει την πρόσβαση, μια κινεζική εταιρεία θα μπορούσε να έχει πρόσβαση στην αγορά της ένωσης μέσω μιας διαφορετικής χώρας. (Συνεπώς, το Brexit ενδέχεται να καταστήσει το Ηνωμένο Βασίλειο λιγότερο ελκυστικό για άμεσες ξένες επενδύσεις, αν σημαίνει ότι θα χάσει την πρόσβαση στην ΕΕ.)
Παρά τις δυνατές εταιρικές σχέσεις με μεμονωμένες πολιτείες των ΗΠΑ, οι κυρίαρχες ομοσπονδιακές πολιτικές διέπουν τις αμερικανικές εταιρείες ανεξάρτητα από το πού βρίσκονται τα κεντρικά τους γραφεία. Αυτό αποτελεί μειονέκτημα για τις εσωτερικές επενδύσεις σε σχέση με το πιο ανοιχτό περιβάλλον της ΕΕ.
Οι ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια αποτελούν ένα ακόμη εμπόδιο στις ΗΠΑ, επειδή η τεχνολογική τους ανωτερότητα συμβάλλει στη διατήρηση της κατάστασής τους ως ηγετική παγκόσμια δύναμη.
Πολλές κινέζικες επενδύσεις υπόκεινται σε επανεξέταση από την επιτροπή ξένων επενδύσεων (Cfius), η οποία καθορίζει εάν οι συμφωνίες με ξένες εταιρείες, ιδίως κρατικές, εγείρουν αντιμονοπωλιακά ζητήματα ή ζητήματα εθνικής ασφάλειας. Η Κίνα αντιπροσωπεύει μόνο το 1% των άμεσων ξένων επενδύσεων στις ΗΠΑ, αλλά αποτελεί σχεδόν το ένα τέταρτο των υποθέσεων της Cfius
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την υψηλή τεχνολογία. Στα τέλη του 2012, η Επιτροπή Πληροφοριών της Βουλής των ΗΠΑ πρότεινε η Cfius να αποκλείσει τις εξαγορές που αφορούν την Huawei, την κινεζική εταιρεία τηλεπικοινωνιών, για λόγους ασφαλείας.
Η Huawei είχε καλύτερη τύχη στην Ευρώπη. Το Ηνωμένο Βασίλειο δημιούργησε ένα ειδικό κέντρο για να εξετάσει την τεχνολογία της Huawei και να διαπιστώσει ότι τα προϊόντα της πληρούν τα πρότυπα ασφαλείας. Η Huawei περιλαμβάνει σήμερα σχεδόν το 22% των δαπανών υποδομής δικτύου κινητής τηλεφωνίας στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Σε αντίθεση, έχει λιγότερο από το 3 τοις εκατό της αγοράς τηλεπικοινωνιών στη Βόρεια Αμερική.
Ωστόσο, τέτοιες επιτυχίες μπορεί να είναι σύντομες. Μετά το δημοψήφισμα του Brexit, η πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας Τερέζα Μέι σηματοδότησε μια πιο επιφυλακτική προσέγγιση θέτοντας σε αναμονή την κινεζικογαλλική χρηματοδότηση ενός πυρηνικού σχεδίου για λόγους ασφάλειας – αν και αργότερα εγκρίθηκε.
Ακολούθησαν οι ανησυχίες στη Γερμανία σχετικά με έναν κατασκευαστή κινεζικών συσκευών που ανέλαβε την εταιρεία υψηλής τεχνολογίας Kuka. Και ο πρόεδρος της Γαλλίας κ. Εμανουέλ Μακρόν εξέφρασε πρόσφατα επιφυλάξεις σχετικά με κινεζικές επενδύσεις για λόγους ασφαλείας.
Επιπλέον, καθώς αυξάνονται επενδύσεις της Κίνας, οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές εταιρείες διαμαρτύρονται για διακρίσεις όσον αφορά την πρόσβαση στην αυξανόμενη εγχώρια αγορά της Κίνας. Η αμοιβαιότητα έχει γίνει μέρος της πλατφόρμας διαπραγμάτευσης.
Τα καλύτερα μέσα για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων είναι οι διμερείς επενδυτικές συνθήκες που βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση. Ωστόσο, οι συζητήσεις με την ΕΕ διαταράχθηκαν από το Brexit και η κυβέρνηση του Τραμπ μπορεί να αντισταθεί σε οποιαδήποτε συμφωνία που θα ενθάρρυνε τις αμερικανικές εταιρείες να επενδύσουν περισσότερο στο εξωτερικό.
Για την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, περισσότερες ξένες επενδύσεις από την Κίνα και το άνοιγμα αποκλεισμένων τομέων στην Κίνα θα δημιουργούσαν προφανή οφέλη και για τις δύο πλευρές. Αυτές οι συνθήκες θα πρέπει να βρίσκονται ψηλά στην ημερήσια διάταξη όλων, ακόμα κι αν τώρα δεν φαίνεται πολιτικά σκόπιμο. www.sofokleous10.gr
