Του Μάριου Μαυρίδη, Καθηγητής Οικονομικών Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, Βουλευτής Κερύνειας ΔΗΣΥ
Η Κύπρος κατέχει τη δεύτερη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε ότι αφορά στο ποσοστό πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με περισσότερους από τους μισούς νέους μας να κατέχουν πτυχίο πανεπιστημίου. Οι μισοί από τους κύπριους πτυχιούχους κατέχουν και μεταπτυχιακό ενώ παράλληλα οι γυναίκες με πτυχίο στην Κύπρο είναι πολύ περισσότερες από τους άνδρες, 63.5% οι γυναίκες έναντι 47% οι άνδρες. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat για το 2017, το ψηλότερο ποσοστό πτυχιούχων στην ηλικιακή ομάδα 30 με 34 ετών, κατέχει η Λιθουανία με 58%, μετά η Κύπρος με 56% ενώ την τελευταία θέση κατέχει η Ρουμανία με 26%.
Οι πιο πάνω επιδόσεις της Κύπρου δεν σημαίνουν πολλά πράγματα, αντίθετα δημιουργούν μια παραπλανητική εικόνα και δημιουργούν κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα στους πτυχιούχους που δεν μπορούν να βρουν το ταίρι τους στην αγορά εργασίας. Όπως ανέφερε και ο Αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπεύθυνος για την Κύπρο και άλλες οκτώ χώρες, τα πτυχία από μόνα τους δεν βοηθούν την οικονομία εκτός και αν είναι αυτά που ζητά η αγορά εργασίας. Αν τα πτυχία που κατέχουν οι πτυχιούχοι μας είναι αυτά που ζητά η οικονομία, τότε και μόνον τότε το πτυχίο έχει αξία. Βεβαίως υπάρχουν και οι ρομαντικοί που θεωρούν ότι η μόρφωση είναι κοινωνικό αγαθό και δεν είναι πρέπει απαραίτητα να συνδέεται με την εργασία αλλά το σίγουρο είναι ο κάθε άνθρωπος θα πρέπει να μπορεί να κερδίζει χρήματα με την εργασία του για να ζήσει αυτός και η οικογένεια του. Εκτός βέβαια και αν μας υιοθετήσει όλους το κράτος.
Η φιλοσοφία της στρατηγικής Ευρώπη 2020 σε ότι αφορά το ποσοστό πτυχιούχων δεν είναι η ποσότητα των πτυχιούχων αλλά η δυνατότητα τους να είναι χρήσιμοι στην οικονομία και στην παραγωγή και οπωσδήποτε στην κοινωνία. Το σημαντικό για ένα πτυχιούχο είναι να παράγει και να νιώθει ότι είναι χρήσιμος στην κοινωνία, όχι απλά να έχει μια θέση εργασίας με ένα εισόδημα.
Το πρόβλημα στην Κύπρο δεν είναι οι πολλοί πτυχιούχοι αλλά η αποτυχία του εκπαιδευτικού συστήματος να αφουγκράζεται τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και να παράγει εργαζόμενους και όχι άνεργους πτυχιούχους. Σε αντίθεση με το τι πιστεύουν οι ρομαντικοί ακαδημαϊκοί, ο πλέον σημαντικός ρόλος των πανεπιστημίων είναι να παράγει ανθρώπους που να μπορούν να εργάζονται και να προσθέτουν ψηλή προστιθέμενη αξία στην οικονομία, με όλα τα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη που προκύπτουν. Μπορεί κάποιος να είναι πολύ μορφωμένος, άριστος γνώστης του αντικειμένου του (φιλόλογος, φυσικός, μαθηματικός κλπ), και να μην μπορεί να εξασφαλίσει μια θέση εργασίας που του αρμόζει, επειδή οι πτυχιούχοι είναι πολλοί στον τομέα του και οι θέσεις ελάχιστες. Αξίζει να σημειωθεί ότι με βάση τα τελευταία στοιχεία της Eurostat η ανεργία στους νέους έχει υποχωρήσει κάτω από το 20% (είναι σχεδόν πάντοτε διπλάσιο της συνολικής ανεργίας που είναι 19.6%) αλλά αυτό οφείλεται στην υπερθέρμανση της οικονομίας, η οποία δεν γνωρίζουμε κατά πόσο είναι βιώσιμη.
Πολλές χώρες της Ευρώπης έχουν ψηλά ποσοστά πτυχιούχων αλλά χαμηλή ανεργία, όπως είναι η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστρία και άλλες, ενώ άλλες χώρες με ψηλά ποσοστά πτυχιούχων έχουν ψηλή ανεργία στους νέους, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος. Βεβαίως η ανεργία στους νέους έχει να κάνει και με το μέγεθος της οικονομίας της χώρας όμως η Ιρλανδία που δεν είναι μεγάλη χώρα, έχει ψηλά ποσοστά πτυχιούχων και χαμηλή ανεργία. Όμως, το πιο σημαντικό είναι η διασύνδεση της αγοράς εργασίας με τα πανεπιστήμια. Είναι πιστεύω καθήκον του κάθε πανεπιστημίου, είτε είναι κρατικό είτε ιδιωτικό, να φροντίζει (στο βαθμό του δυνατού) για την εργοδότηση των πτυχιούχων του, διαφορετικά να μην παράγει πτυχιούχους. Είναι ευθύνη της πολιτείας να παρέμβει προς αυτή την κατεύθυνση.
