Του Δημήτρη Γεωργιάδη, Πρόεδρος Δημοσιονομικού Συμβουλίου
Συχνά υποβάλλεται η δικαιολογημένη ερώτηση «μα τι χρειάζεται ένα Δημοσιονομικό Συμβούλιο;». Τι είναι αυτό που προσφέρει και αν αξίζει το κόστος του. Υπάρχει αρκετή βιβλιογραφία που εξηγεί το ρόλο που μπορεί ή καλύτερα θα μπορούσε να διαδραματίσει ένας ανεξάρτητος θεσμός στη δημοσιονομική σταθερότητα. Σε αυτό το άρθρο δεν επιθυμώ να θίξω αυτό το σημείο. Ένα σχετικό έγγραφο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου με τίτλο «οι όροι εντολής και η επίδραση των δημοσιονομικών συμβουλίων» (www.imf.org/external/np/pp/eng/2013/071613.pdf) απαντά σε αυτά τα ερωτήματα. Επίσης σημειώνεται ότι η δημιουργία του θεσμού αυτού, όπως και οι όροι εντολής του, ήταν και είναι αποτέλεσμα καθαρά πολιτικών αποφάσεων από δημοκρατικά εκλεγμένους ηγέτες κρατών. Οι ανησυχίες ότι τα ΔΣ θα καθορίζουν τη δημοσιονομική πολιτική επίσης δεν ευσταθούν. Ο αρμόδιος Επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Πιερ Μοσκοβισί, με στόχο να διασκεδάσει αυτές τις ανησυχίες ενώπιον των ΔΣ τόνισε ξεκάθαρα ότι «πιστεύω στην δημοκρατία και όχι στην τεχνοκρατία». Θέλω να πιστεύω ότι αυτή είναι και η θέση των πλείστων από εμάς, όσο και να είμαστε αρκετές φορές δυσαρεστημένοι από πολιτικές συμπεριφορές.
Όμως στην περίπτωση αρκετών χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου, το ερώτημα που τίθεται είναι διαφορετικό. Αν πράγματι επιθυμούμε να έχουμε ανεξάρτητους τεχνοκρατικούς θεσμούς, με όσο το δυνατό μεγαλύτερη προστασία από πολιτικές παρεμβάσεις. Δυστυχώς, ως κοινωνία φαίνεται να έχουμε αλλεργία με τους ανεξάρτητους θεσμούς, κάποτε δικαιολογημένα αλλά τις πλείστες περιπτώσεις αδικαιολόγητα. Οι διαχρονικά κακές εμπειρίες μεταξύ πολιτικών και ανεξάρτητων τεχνοκρατών, μπορώ να απαριθμήσω εύκολα πέντε σοβαρές περιπτώσεις κατά την τελευταία δεκαετία, έχουν προκαλέσει μια πολιτική εχθρότητα έναντι της ύπαρξης των τελευταίων. Είτε γιατί ο τεχνοκρατικός θεσμός δεν ενήργησε ως όφειλε, αλλά είτε γιατί με την ορθή συμπεριφορά του παρεμπόδισε ή ανέδειξε κακές πολιτικές ενέργειες.
Ακόμη και στην δικαιολογημένη περίπτωση όπου π.χ. ένας Πρόεδρος Δημοσιονομικού Συμβουλίου, αποδείχθηκε ανίκανος να εκπληρώσει τους όρους εντολής του, δεν μπορεί να απαιτείται η κατάργηση ή υποβάθμιση του θεσμού. Αν ίσχυε αυτή η λογική, τότε με την πρώτη παρουσία ενός ανίκανου δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου στην ηγεσία ενός κράτους, θα έπρεπε να απαιτείτο και η κατάργηση της δημοκρατίας.
Η ορθή προσέγγιση σε τέτοια θέματα είναι η διασφάλιση στο μέγιστο δυνατό βαθμό ότι οι ανεξάρτητοι θεσμοί θα στελεχώνονται ικανοποιητικά, θα τους παρέχονται όλα τα εχέγγυα για εκπλήρωση των όρων εντολής τους και στη συνέχεια θα ελέγχονται αποτελεσματικά. Το τελευταίο, ίσως αποτελεί την μεγαλύτερη πρόσκληση. Πως δηλαδή θα ελέγχεται ένας ανεξάρτητος θεσμός. Είναι σε αυτό το σημείο όπου θα πρέπει να υπάρξει ένας συμβιβασμός των δύο, ώστε να υπάρχει ικανοποιητικός βαθμός ανεξαρτησίας και ελέγχου. Σε αυτή την πρόκληση δεν υπάρχει ένα ισοζύγιο ή μια φόρμουλα που ισχύει για όλες τις χώρες. Έχουμε σήμερα παραδείγματα όπου ΔΣ στον τύπο μπορεί να είναι εξαρτώμενα, συνήθως από το Υπουργείο Οικονομικών, αλλά που λόγω της ορθής εθνικής νοοτροπίας στην πράξη ενεργούν πλήρως ανεξάρτητα.
Ο θεσμός του ΔΣ κρίθηκε ότι μπορεί να έχει θετική επίδραση στην μέσο-μακροπρόθεσμη σταθερότητα των δημόσιων οικονομικών. Γι’ αυτό έχει κατατεθεί πρόταση Οδηγίας (https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/economy-finance/com_824_0.pdf) από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με στόχο την ενίσχυση της δημοσιονομικής ευθύνης και του μεσοπρόθεσμου προσανατολισμού των προϋπολογισμών των κρατών μελών της ΕΕ. Σε αυτή την πρόταση προνοείται η σαφής αναβάθμιση των όρων εντολής των ΔΣ. Όμως για την εκπλήρωση αυτών των όρων εντολής, απαιτούνται πόροι και ειδικότερα στελέχωση με ικανά άτομα με ψηλού επιπέδου γνώσεις μακροοικονομίας και οικονομετρίας. Χωρίς αυτά τα αποτελέσματα θα είναι πενιχρά και θα μπορούν οewι πολέμιοι των ανεξάρτητων θεσμών να ισχυρίζονται ότι «εφόσον δεν προσφέρουν άρα δεν χρειάζονται».
Όπως για κάθε θεσμό, έτσι και για τα ΔΣ, η αναγκαιότητα και τα οφέλη τους, έχουν να κάνουν λιγότερο με τη θεωρία και περισσότερο με την πράξη. Πως, ως πολιτικοί, ως στελέχη των θεσμών και ακόμη ως κοινωνία στο σύνολο, τους αντιμετωπίζουμε και τους μεταχειριζόμαστε.
* Οι θέσεις που εκφράζονται είναι προσωπικές
Πηγή: Έντυπο Περιοδικό Ευρωκέρδος
